Θεματική 2 Στρατηγικές για την επαναχρησιμοποίηση προϊόντων
Σε ατομικό επίπεδο, μπορείτε να υιοθετήσετε πολλές καλές πρακτικές, είτε στο σπίτι είτε στη δουλειά. Ωστόσο, είναι επίσης πολύ σημαντικό οι εταιρείες ή τα εργοστάσια να υιοθετήσουν τις ίδιες πρακτικές και ακόμη να ενεργούν ως παραδείγματα προς μίμηση.
Μελετήστε για λίγο το ακόλουθο διάγραμμα, που δείχνει τη διαδικασία την οποία μπορούν να ακολουθούν διάφορες επιχειρήσεις για να παρατείνουν τη διάρκεια ζωής ενός προϊόντος μέσα από την επαναχρησιμοποίηση και την ανακατασκευή ή τη διαδικασία για την επαναχρησιμοποίηση του προϊόντος στο τέλος του κύκλου ζωής μέσα από την ανακύκλωση.
Στην επαναχρησιμοποίηση / επισκευή, σε εταιρικό επίπεδο, μια επιχείρηση επαναχρησιμοποιεί/ επισκευάζει προϊόντα στο τέλος του κύκλου ζωής τους και, στη συνέχεια, τα επιστρέφει ως καινούργια στον πελάτη. Για παράδειγμα, η αποσυναρμολόγηση οχημάτων, η επισκευή και ο έλεγχος ανταλλακτικών είναι ένας τρόπος παράτασης του κύκλου ζωής τους, χωρίς να απαιτείται η κατανάλωση ενέργειας ή πρώτων υλών για την κατασκευή νέων ανταλλακτικών. Ωστόσο, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι αυτές οι λειτουργίες χρησιμοποιούν ενέργεια, κλπ., που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη. Οι δεξαμενές καυσίμου, τα φώτα, τα ταμπλό, οι προφυλακτήρες και άλλα πλαστικά μέρη των αυτοκινήτων μπορούν να διαχωριστούν από άλλα εξαρτήματα και, εάν δεν έχουν υποστεί ζημιά, να χρησιμοποιηθούν ξανά.
Στην ανακατασκευή, όπως είδαμε προηγουμένως σε αυτή την ενότητα, το προϊόν στο τέλος του κύκλου ζωής του χωρίζεται στα διαφορετικά συστατικά του στοιχεία σε ένα εργοστάσιο, που θα μας δώσει τελικά ένα καινούργιο ποιοτικό προϊόν. Οι εταιρείες ανακατασκευής αγοράζουν προϊόντα στο τέλος του κύκλου ζωής τους από δεδομένες εταιρείες, έπειτα τα ανακατασκευάζουν και, στο τέλος, πουλούν τα καινούρια προϊόντα σε άλλες εταιρείες. Για παράδειγμα, τα αυτοκίνητα χωρίζονται σε πόρτες, καθρέφτες, ελαστικά, κλπ. Στη συνέχεια, τα ανταλλακτικά εξετάζονται, επισκευάζονται και ανακατασκευάζονται σε νέα αυτοκίνητα. Αυτό σημαίνει ότι η ανακατασκευή συνεχίζει να χρησιμοποιεί τα συστατικά στοιχεία των προϊόντων και των υλικών τους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και, ως εκ τούτου, η χρήση ενέργειας και οι εκπομπές στην ατμόσφαιρα και στα ύδατα διαφοροποιούνται ή αποφεύγονται. Έτσι, βάσιμα διαπιστώνουμε ότι η ανακατασκευή αποτελεί μια καλή εναλλακτική πρακτική για να μεταβούμε προς μια κυκλική οικονομία. Παρακολουθήστε το βίντεο (στα αγγλικά) για να κατανοήσετε καλύτερα τη διαδικασία ανακατασκευής.
Τι είναι η ανακατασκευή;
Την απάντηση δίνει έρευνα από το Πανεπιστήμιο Coventry!
Στην ανακύκλωση, επίσης σε εταιρικό επίπεδο, τα προϊόντα στο τέλος του κύκλου ζωής τους ανακυκλώνονται βάσει των διάφορων υλικών τους. Πρόκειται για μια μέθοδο που ουσιαστικά οδηγεί σε μεταποίηση υλικών. Διαφέρει από τις δύο προηγούμενες στρατηγικές, καθώς δεν παρατείνει τη διάρκεια ζωής ενός προϊόντος, αλλά δίνει την ίδια ή μια νέα μορφή στο υλικό, το οποίο, έπειτα, χρησιμοποιείται για την κατασκευή προϊόντων. Τα πλαστικά μπουκάλια ανακυκλώνονται και παράγονται νέα υλικά για την κατασκευή ρούχων, ενώ οι κονσέρβες αλουμινίου ανακυκλώνονται σε νέες κονσέρβες ξανά και ξανά. Θα επανέλθουμε στα παραδείγματα αυτά στο επόμενο Θεματική.
Τώρα, ας σκεφτούμε αυτές τις 3 στρατηγικές, εξετάζοντας μια απλοποιημένη εκδοχή του «διαγράμματος πεταλούδας» του Ιδρύματος Ellen MacArthur, που σχεδίασε η Catherine Weetman. Το διάγραμμα αυτό δείχνει τους 3 παράγοντες (ομάδες) που ενεργοποιούν μια κυκλική ροή υλικών στο σύστημα οικονομίας και τις 4 κατηγορίες στρατηγικών που αποτρέπουν, σε διαφορετική κλίμακα, την απορριματοποίηση υλικών ή προϊόντων στο τέλος του κύκλου ζωής τους.
Οι 3 παράγοντες που ενεργοποιούν μια κυκλική ροή υλικών στο σύστημα οικονομίας είναι:
- Ο αρχικός κατασκευαστής του εμπορικού σήματος, που ελέγχει την μεταπώληση, την κοινή χρήση ή τη συντήρηση ενός προϊόντος.
- Ο πάροχος κυκλικής οικονομίας, που μεταπωλεί, επισκευάζει, ανακυκλώνει και ακόμη ανασκευάζει προϊόντα και εξοπλισμούς, που φτιάχνονται από άλλους.
- Ο χρήστης που μεταπωλεί ή μοιράζεται με άλλα άτομα τα προϊόντα που δεν θέλει/ δεν χρειάζεται πλέον και τα επισκευάζει.
Οι 4 κατηγορίες στρατηγικών που αποτρέπουν, σε διαφορετική κλίμακα, την απορριματοποίηση υλικών:
- Επαναχρησιμοποίηση, μεταπώληση, κοινή χρήση: Παραδείγματα αποτελούν η αγορά και η πώληση μεταχειρισμένων και επισκευασμένων αντικειμένων (π.χ. αυτοκίνητα, σπίτια, ρούχα, αντίκες, κλπ.), υπηρεσίες ενοικίασης αυτοκινήτων και ποδηλάτων, δημοτικές βιβλιοθήκες, κλπ. Όλοι μπορούμε εύκολα να τα εφαρμόσουμε αυτά, όπως επίσης και οι εταιρείες.
- Συντήρηση, Επισκευή: Στην καθημερινότητά μας, χρησιμοποιούμε αυτές τις στρατηγικές για αυτοκίνητα και βιομηχανικά μηχανήματα. Ωστόσο, για προηγμένα τεχνολογικά προϊόντα χρειαζόμαστε ειδικούς, που παρέχουν αυτού του είδους υπηρεσίες, καθώς η συντήρηση/ επισκευή των προϊόντων αυτών μπορεί να είναι πολύπλοκη. Συγκρίνετε, για παράδειγμα, το κινητό σας τηλέφωνο με τη φρυγανιέρα σας.
- Αποκατάσταση, ανακατασκευή: Αυτά τα προϊόντα αποτελούν μια εξαιρετική επιλογή για πελάτες που επιθυμούν εμπορικά σήματα υψηλής ποιότητας, αλλά δεν έχουν τη δυνατότητα για αγορά καινούργιων προϊόντων υψηλού κόστους.
- Ανακύκλωση: Η δυσκολία προσδιορισμού και επεξεργασίας των συστατικών στοιχείων των προϊόντων μπορεί να καταστήσουν τη διαδικασία ιδιαίτερα κοστοβόρα. Για παράδειγμα, εφαρμοσμένα ή κολλημένα υλικά μπορεί να είναι αδύνατον να διαχωριστούν. Σκεφτείτε ότι μόνο ένα έξυπνο κινητό τηλέφωνο (smartphone) αποτελείται από 62 διαφορετικά στοιχεία ή υλικά.
Η επαναχρησιμοποίηση, η μεταπώληση και η κοινή χρήση πρέπει να είναι η προτιμώμενη κυκλική στρατηγική. Αυτός ο εσωτερικός κύκλος είναι, γενικά, η πιο αποδοτική και αποτελεσματική επιλογή, καθώς η αρχική αξία του προϊόντος διατηρείται. Η τελευταία στρατηγική που πρέπει να χρησιμοποιείται είναι η ανακύκλωση. Εάν όλα τα άλλα αποτύχουν, τότε ένα προϊόν μπορεί να ανακυκλωθεί. Αυτά βασίζονται στη λογική ότι οι ενέργειες που βρίσκονται πιο κοντά στο κέντρο του κύκλου παρατείνουν τη διάρκεια ζωής σε χρησιμοποιούμενα προϊόντα με τη λιγότερη προσπάθεια, ενέργεια και απορρίμματα.
